Ichil le tuukulo’ob tu’ux ku meyaj ka’ap’éel péeksile’ yaan le ku ya’ala’al relativao’obo’, ichil le je’elo’oba’ yaan ka’a jaatsi’: ba’ax tia’al (De propósito) yéetel bixi’ (de manera)
a) BA’AX TIA’AL (De propósito).- Ti’ le tuukulo’oba’ jump’éel u péeksil péekbale’ ku múul meyaj yéetel uláak’ péeksil utia’al u jets’ik ba’ax tia’al ku beeta’al jump’éel ba’al.
Le yáax péeksilo’ ku meyaj bey noj péeksile’ (principal), le u jeelo’ bey u chúuka’anile’ (secundario). Le yáaxo’, péeksil péekbal, je’el bix le je’elo’oba’: jóok’ol, luk’ul, na’akal yéetel uláak’o’ob.
E’esajilo’ob:
Futuro Profético
Completivo intransitivo
b) BIXI’ (De manera)
Ti’ le tuukulo’oba’, tu paach le péeksil ku beetik u chúuka’anilo’, ku táak’al –il utia’al u ye’espajal bix u beeta’al le ba’ax ku ya’alik le noj péeksilo’, je’el bix: xíimbalil, áalkabil, xaklankil, jotlankil yéetel uláak’o’ob. Le noj péeksilo’ láayli’ péeksil péekbale’.
E’esajilo’ob:
1 comentario:
Yáaxil in wokol ti' le kúuchila'. jach utschaj tin wich le meyaj ka beetike'exa'. kexi' ma' u lúubul a wóole'exe'. yaan in ts'áaik u péektsilil ti' máaxo'ob uts tu t'aano'ob u yojéeltiko'ob yaan le kúuchilo'ob tu'ux ku ts'a'abal ojéeltbil le u nu'ukbesajil le maaya t'aana'. nib óolal ti' te'ex.
Publicar un comentario