viernes, 12 de marzo de 2010

ADVERBIO


Adverbioe’ junxóot’ tuukul wa jump’éel t’aan ku yáantik jump’éel péeksil utia’al u ya’alik wa u jets’ik bix u beeta’al jump’éel ba’al.

Ichilo’obe’, ti’ yaan le je’elo’oba’:






Ichil le ku ya’ala’al intensificadoro’obe’, yaan je’el u béeytal u meyajo’ob bey Adverbio ken ts’a’abak táanil ti’ le péeksilo’, je’el bix: sen, seten, jach, seenkech, yéetel uláak’o’ob.
* Le t’aano’oba’ ma’atáan u bisiko’ob pronombre ligado tumen yaan jump’éel t’aan tu chúumukil máax beetik yéetel le péeksilo’, beyo’ ku beetik ma’ u táak’al ka’ap’éel vocal.

Tuláakal le je’elo’oba’, utia’al ka meyajnako’ob bey adverbioe’, k’a’abéet u láak’inta’alo’ob tumen le ku ya’ala’al grupo verbalo’ (máax beetik – péeksil - súutukil), tu’ux mantats’ unaj u chíikpajalo’ob táanil ti’ le péeksilo’.

Le adverbioo’, wa ku meyaj ichil jump’éel tuukul completivo, incompletivo wa subjuntivoe’, ku jelpajal u kúuchil tu’ux ku chíikpajal ichil le grupo verbalo’, je’el bix u ye’espajal te’ela’:

Ichil completivoe', ku chíikpajal táanil ti’ le grupo verbalo’:












Ti’ incompletivoe’, ku chíikpajal ichil le grupo verbalo’, tu chúumukil máax beetik yéetel le péeksilo’:













Ti’ subjuntivoe’, ku chíikpajal xan ichil le grupo verbalo’, chéen ba’ale’, tu chúumukil ti’ u súutukil yéetel le péeksilo’:












Meyajta'ab tumen ajka'asajo'ob Milner R. Pacab Alcocer yéetel Augusto Cetzal Tún.
05 u k'iinil ti' u wináalil Marzo ti' u ja'abil 2010

2 comentarios:

Anónimo dijo...

una recomendación la explicación denla en español para que los que no saben maya entiendan que dice el documento.

Anónimo dijo...

una recomendación la explicación denla en español para que los que no saben maya entiendan que dice el documento.